Η υποχρέωση διατροφής των γονέων δεν παύει αυτομάτως με την ενηλικίωση του τέκνου. Από τον συνδυασμό των άρθρων 1485, 1486, 1489 και 1493 ΑΚ προκύπτει ότι οι γονείς οφείλουν διατροφή και στο ενήλικο τέκνο τους, εφόσον αυτό δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του από την περιουσία του ή από εργασία κατάλληλη για την ηλικία, την κατάσταση υγείας και τις λοιπές βιοτικές του συνθήκες, λαμβανομένων υπόψη και των αναγκών εκπαίδευσής του.
Το «μέτρο» της διατροφής
Το μέτρο της διατροφής προσδιορίζεται από τις ανάγκες του δικαιούχου, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής του, και περιλαμβάνει τα αναγκαία για την εν γένει συντήρησή του. Ως «συνθήκες ζωής» νοούνται οι συγκεκριμένοι όροι διαβίωσης, που ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία, τον τόπο κατοικίας, την ανάγκη εκπαίδευσης και την κατάσταση της υγείας του δικαιούχου, σε συνδυασμό με την περιουσιακή κατάσταση του υπόχρεου γονέα.
Η εκπαίδευση ως λόγος αδυναμίας εργασίας
Δικαιούχος διατροφής είναι και εκείνος που, ενόψει των αναγκών της εκπαίδευσής του, δεν μπορεί να μετέλθει κατάλληλη εργασία που να επιτρέπει την απρόσκοπτη συνέχιση των σπουδών του. Οι ανάγκες της εκπαίδευσης εξαρτώνται από τις λοιπές βιοτικές συνθήκες του δικαιούχου. Ως «εκπαίδευση» νοείται όχι μόνο η κατώτερη, αλλά και η μέση γενική και η ανώτερη/ανώτατη. Συνεκτιμώνται οι επιδόσεις του δικαιούχου, δηλαδή η ικανότητά του να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του βαθμού και επιπέδου σπουδών που ακολουθεί.
Στην ανάλογη διατροφή ενήλικου τέκνου που στερείται επαρκών περιουσιακών προσόδων και αδυνατεί να εργασθεί επειδή σπουδάζει, περιλαμβάνονται όχι μόνο οι δαπάνες για τροφή, στέγαση και λοιπά αναγκαία προς το ζην, αλλά και οι δαπάνες για την επαγγελματική του εκπαίδευση (θεωρητική ή τεχνική), οποιασδήποτε βαθμίδας, συμπεριλαμβανομένης της πανεπιστημιακής.
Ποιος πληρώνει και πόσο – συνεισφορά και των δύο γονέων
Αν το δικαιούμενο ανάλογη διατροφή (άρθρο 1493 ΑΚ) ενήλικο τέκνο στραφεί μόνο κατά του ενός γονέα, ο εναγόμενος δικαιούται να προτείνει κατ’ ένσταση (άρθρο 262 ΚΠολΔ) ότι και ο άλλος γονέας, σε συνάρτηση με τη δική του οικονομική δυνατότητα και τις λοιπές υποχρεώσεις του, οφείλει να καλύψει μέρος της ανάλογης διατροφής. Με την απόδειξη της ένστασης, η υποχρέωση του εναγόμενου γονέα περιορίζεται κατά το ποσό που αντιστοιχεί στην οικονομική δυνατότητα και στη –βάσει αυτής– υποχρέωση συνεισφοράς του άλλου γονέα.
Τι απαιτείται για το ορισμένο της αγωγής
Για το ορισμένο της αγωγής διατροφής τέκνου αρκεί να εκτίθενται:
- η συγγενική σχέση (ενάγων ως τέκνο του εναγόμενου),
- η έλλειψη εισοδημάτων και η αντικειμενική αδυναμία εργασίας,
- η οικονομική δυνατότητα του εναγόμενου/τα βασικά περιουσιακά στοιχεία,
- οι ανάγκες του δικαιούχου που καθορίζουν το ύψος της διατροφής,
- και το αιτούμενο συνολικό ποσό.
Δεν απαιτείται επιμερισμός ποσών ανά επιμέρους δαπάνη ούτε πλήρης ανάλυση των εισοδημάτων του άλλου γονέα ή των συγκεκριμένων δαπανών που βαρύνουν τον καθένα.
Άρθρο 1507 ΑΚ και ένσταση καταχρηστικής άσκησης (ΑΚ 281)
Εξάλλου, σύμφωνα με τη δημόσιας τάξης διάταξη της ΑΚ 1507, γονείς και τέκνα οφείλουν αμοιβαία μεταξύ τους βοήθεια, στοργή και σεβασμό. Εκδήλωση των ανωτέρω στοιχείων αποτελεί η επιθυμία του ενός να επικοινωνεί με τον άλλο, να προσφέρει στήριξη και συμπαράσταση σε καλές ή κακές στιγμές της ζωής του άλλου και να επιδεικνύει σεβασμό στην προσωπικότητά του, στα ίδια δε πλαίσια ο ένας δικαιούται και ο άλλος υποχρεούται να διατρέφει τον άλλον, όταν υπάρχει λόγος προς τούτο.
Ως εκ τούτου, σε περίπτωση που ο αιτούμενος τη διατροφή ενεργεί σε αντίθεση με τις υπό τη διάταξη της ΑΚ 1507 προβλεπόμενες υποχρεώσεις του, είναι δυνατόν να προβληθεί κατά της αγωγής διατροφής του ένσταση καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος (άρθ. ΑΚ 281), η προβολή της οποίας δεν προϋποθέτει απαραιτήτως ότι από την άσκηση του συγκεκριμένου δικαιώματος δημιουργείται κατάσταση, συνεπαγόμενη αφόρητες συνέπειες για τον οφειλέτη.
Βεβαίως, για τη θεμελίωσή της απαιτείται η προβολή και απόδειξη ιδιαίτερων περιστατικών, τα οποία σε συγκεκριμένη περίπτωση καταδεικνύουν προφανή υπέρβαση των ορίων της καλής πίστης ή των χρηστών ηθών ή του κοινωνικού ή οικονομικού σκοπού του δικαιώματος διατροφής, κατά την άσκησή του από τον ενάγοντα σε βάρος του εναγόμενου, λ.χ. περιστατικά, από τα οποία συνάγεται σαφής και κατηγορηματική δήλωση του αιτούμενου τη διατροφή τέκνου να μην υπάρχει πλέον μεταξύ του γεννήτορα και αυτού οποιοσδήποτε συναισθηματικός δεσμός ή σαφής προσβολή του προσώπου του εναγόμενου πατέρα ή άλλα περιστατικά, από τα οποία να προκύπτουν ενέργειες του τέκνου, που να δείχνουν περιφρόνηση προς τον εναγόμενο πατέρα του και έλλειψη αγάπης και σεβασμού προς αυτόν.
Για τη θεμελίωσή δηλαδή της ένστασης καταχρηστικής ασκήσεως του δικαιώματος (ΑΚ 281) απαιτείται η προβολή και απόδειξη ιδιαίτερων περιστατικών, τα οποία σε συγκεκριμένη περίπτωση καταδεικνύουν προφανή υπέρβαση των ορίων της καλής πίστεως ή των χρηστών ηθών ή του κοινωνικού ή οικονομικού σκοπού του δικαιώματος διατροφής, κατά την άσκησή του από τον ενάγοντα σε βάρος του εναγόμενου.
Εφαρμογή στην πράξη
Σε πρόσφατη υπόθεση που χειρίστηκε η δικηγορική μας εταιρεία ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου, έγινε δεκτή η ένστασή μας περί καταχρηστικής άσκησης του δικαιώματος διατροφής. Το Δικαστήριο έκρινε ότι, με βάση τα αποδειχθέντα περιστατικά, η ενάγουσα δεν επέδειξε το ελάχιστο αίσθημα σεβασμού ή αγάπης προς τον πατέρα της, με τον οποίο οι σχέσεις είχαν διαρραγεί αποκλειστικά από δική της υπαιτιότητα. Η σταθερή και αυξανόμενη απαίτησή της για χρηματικά ποσά, χωρίς καμία διάθεση επικοινωνίας ή έμπρακτης στοργής, κρίθηκε ότι υπερέβη προφανώς τα όρια της καλής πίστης και των χρηστών ηθών.
Υπό τις συνθήκες αυτές, το Δικαστήριο έκανε δεκτή την ένσταση καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος και απέρριψε την αγωγή διατροφής ως κατ’ ουσίαν αβάσιμη, επισημαίνοντας ότι η αξίωση διατροφής δεν μπορεί να αποσυνδέεται από τις υποχρεώσεις αμοιβαίας στοργής και σεβασμού που επιβάλλει η οικογενειακή σχέση.
Για οποιαδήποτε ζήτημα σχετικό με υποθέσεις διατροφής ενηλίκων τέκνων, οικογενειακές διαφορές ή διεκδίκηση δικαιωμάτων μεταξύ γονέων και τέκνων, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τη Karpouzis–Lianou & Associates Law Firm.
Η ομάδα μας διαθέτει εξειδικευμένη εμπειρία στον χειρισμό οικογενειακών διαφορών και παρέχει νομική καθοδήγηση με υπευθυνότητα, σεβασμό και διακριτικότητα.
No comment