Σχολικός Εκφοβισμός: Νομικές Επιλογές και Δράσεις για τους Γονείς

25 Απρ Σχολικός Εκφοβισμός: Νομικές Επιλογές και Δράσεις για τους Γονείς

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό φαινόμενο που επηρεάζει χιλιάδες μαθητές στην Ελλάδα. Η αντιμετώπισή του απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες από την εκπαιδευτική κοινότητα, τους γονείς και την πολιτεία. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε τι μπορούν να κάνουν νομικά οι γονείς όταν το παιδί τους αντιμετωπίζει περιστατικά εκφοβισμού στο σχολείο.

Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός σύμφωνα με το νόμο

Σύμφωνα με το άρθρο 4 του Ν. 5029/2023, ως ενδοσχολική βία και εκφοβισμός ορίζεται κάθε μορφή σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής, συναισθηματικής, κοινωνικής, ρατσιστικής, σεξουαλικής, ηλεκτρονικής, διαδικτυακής ή άλλης βίας και παραβατικής συμπεριφοράς, που πλήττει τη σχολική κοινότητα και διαταράσσει την εκπαιδευτική διαδικασία.

Ειδικότερα, ο νόμος αναγνωρίζει ως μορφές ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού:

• Την προσβολή της αξιοπρέπειας, της τιμής και της υπόληψης του μαθητή
• Τη συστηματική ή σκόπιμη ή επαναλαμβανόμενη απειλή και προσβολή της προσωπικότητας, της σωματικής ακεραιότητας ή της ψυχικής ισορροπίας των μαθητών
• Την ανεπιθύμητη, επιθετική συμπεριφορά που εκδηλώνεται μεταξύ παιδιών σχολικής ηλικίας και περιλαμβάνει πραγματική ή αντιληπτή ανισορροπία δύναμης
• Την παρεμπόδιση της ομαλής διεξαγωγής των μαθημάτων και τον βίαιο αποκλεισμό μαθητών από την εκπαιδευτική διαδικασία
• Τον κοινωνικό αποκλεισμό, τις απειλές και την ψυχολογική βία
• Την προσβολή, τις διακρίσεις ή τις παρενοχλήσεις λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων, εθνοτικής καταγωγής, φυλής, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου, αναπηρίας ή άλλων χαρακτηριστικών

Το νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού

Η Ελλάδα έχει θεσπίσει ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο για την πρόληψη και αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού. Ο Ν. 5029/2023 αποτελεί το βασικό νομοθέτημα που ρυθμίζει τα ζητήματα αυτά, ενώ συμπληρώνεται από υπουργικές αποφάσεις που εξειδικεύουν τις διαδικασίες και τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται.

Ψηφιακή πλατφόρμα αναφοράς περιστατικών

Ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους οι γονείς είναι η ειδική ψηφιακή πλατφόρμα που έχει δημιουργηθεί για την αναφορά περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού. Σύμφωνα με το άρθρο 6 του Ν. 5029/2023, η πλατφόρμα αυτή λειτουργεί με ευθύνη του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων (Ι.Τ.Υ.Ε.) «Διόφαντος».

Οι γονείς και όσοι έχουν την επιμέλεια των μαθητών μπορούν να υποβάλλουν επώνυμες αναφορές στην πλατφόρμα, ενώ οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν τόσο επώνυμες όσο και ανώνυμες αναφορές. Η πρόσβαση στην πλατφόρμα διασφαλίζεται με τη χρήση ατομικών κωδικών εισόδου.

Σύμφωνα με το άρθρο 12 του Ν. 5029/2023, η αυθεντικοποίηση των χρηστών διενεργείται με τη χρήση διαπιστευτηρίων της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης (ΓΓΠΣΔΔ) από το Εθνικό Μητρώο Επικοινωνίας για τους γονείς και όσους έχουν την επιμέλεια και από το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο (Π.Σ.Δ.) για τους μαθητές.

Αρμόδια όργανα και διαδικασίες αντιμετώπισης

Υπεύθυνοι αποδέκτες αναφορών στη σχολική μονάδα

Σύμφωνα με το άρθρο 7 του Ν. 5029/2023, σε κάθε σχολική μονάδα υπάρχουν υπεύθυνοι αποδέκτες των αναφορών για περιστατικά εκφοβισμού και ενδοσχολικής βίας. Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, υπεύθυνοι είναι ο Διευθυντής ή ο Προϊστάμενος της σχολικής μονάδας και ένας εκπαιδευτικός που ορίζεται από εκείνον. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ο Διευθυντής συνεπικουρείται από έναν Σύμβουλο Σχολικής Ζωής.

Αρμοδιότητες των υπευθύνων

Το άρθρο 9 του Ν. 5029/2023 καθορίζει τις αρμοδιότητες των υπευθύνων στη σχολική μονάδα, οι οποίοι:

• Λειτουργούν ως σημείο αναφοράς, ενημέρωσης και υποστήριξης των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας
• Υλοποιούν εκπαιδευτικές δράσεις και προγράμματα, καθώς και συναντήσεις και εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης
• Επιλαμβάνονται περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, σε άμεση και διαρκή επικοινωνία με την τετραμελή ομάδα δράσης της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης

Οι υπεύθυνοι συνεπικουρούνται από όλο το έμψυχο δυναμικό που δύναται να διατεθεί προς υποστήριξη της σχολικής μονάδας, όπως μέλη της Επιτροπής Διεπιστημονικής Υποστήριξης (Ε.Δ.Υ.), ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς.

Τετραμελείς ομάδες δράσης

Σύμφωνα με την Υπ. Απόφαση 35692/ΓΔ4/2024, σε κάθε Διεύθυνση Εκπαίδευσης λειτουργεί τετραμελής ομάδα δράσης, η οποία σε σοβαρά περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού μπορεί να παρέχει οδηγίες/κατευθύνσεις προς τον Διευθυντή/ντρια-Προϊστάμενο/η για τον τρόπο χειρισμού, αντιμετώπισης και πρόληψης των περιστατικών.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η τετραμελής ομάδα μπορεί να αναλάβει εξ ολοκλήρου και κατ’ αποκλειστικότητα τον χειρισμό των περιστατικών, καταγράφοντας στην ψηφιακή πλατφόρμα όλες τις ενέργειες που έλαβαν χώρα για τη διερεύνηση και διαχείριση του περιστατικού.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς

1. Άμεση επικοινωνία με το σχολείο

Το πρώτο βήμα για τους γονείς είναι να επικοινωνήσουν με τους υπεύθυνους αποδέκτες αναφορών στη σχολική μονάδα (Διευθυντή και ορισμένο εκπαιδευτικό στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ή Διευθυντή και Σύμβουλο Σχολικής Ζωής στη δευτεροβάθμια). Είναι σημαντικό να περιγράψουν με σαφήνεια το περιστατικό και να ζητήσουν την άμεση παρέμβαση του σχολείου.

2. Υποβολή επώνυμης αναφοράς στην ψηφιακή πλατφόρμα

Οι γονείς μπορούν να υποβάλουν επώνυμη αναφορά στην ειδική ψηφιακή πλατφόρμα που έχει δημιουργηθεί για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού. Η αναφορά αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με το περιστατικό.

3. Επικοινωνία με την τετραμελή ομάδα δράσης

Εάν η ανταπόκριση του σχολείου δεν είναι ικανοποιητική, οι γονείς μπορούν να απευθυνθούν στην τετραμελή ομάδα δράσης της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης. Η ομάδα αυτή μπορεί να παρέμβει και να δώσει κατευθύνσεις για την αντιμετώπιση του περιστατικού.

4. Συμμετοχή σε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης

Σύμφωνα με το άρθρο 6 της Υπ. Απόφασης 41207/ΓΔ4/2024, στο πλαίσιο της πρόληψης και αντιμετώπισης των περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, υλοποιούνται δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης μαθητών/τριών και των οικογενειών τους. Οι γονείς μπορούν και πρέπει να συμμετέχουν ενεργά σε αυτές τις δράσεις.

5. Αίτημα για ψυχολογική υποστήριξη

Οι γονείς μπορούν να ζητήσουν ψυχολογική υποστήριξη για το παιδί τους από τις αρμόδιες υπηρεσίες του σχολείου ή της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης. Σύμφωνα με το άρθρο 9 του Ν. 5029/2023, οι υπεύθυνοι αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού συνεπικουρούνται από ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς.

6. Παρακολούθηση της εξέλιξης της αναφοράς

Το άρθρο 8 της Υπ. Απόφασης 35692/ΓΔ4/2024 προβλέπει ότι η ψηφιακή πλατφόρμα παρέχει στον υποβάλλοντα τη δυνατότητα παρακολούθησης της κατάστασης επεξεργασίας της αναφοράς του, κάνοντας χρήση του Μοναδικού Αριθμού Υποβολής (Μ.Α.Υ.). Οι γονείς θα πρέπει να παρακολουθούν τακτικά την εξέλιξη της αναφοράς τους.

7. Αίτημα για λήψη πρόσθετων μέτρων

Εάν τα αρχικά μέτρα δεν είναι αποτελεσματικά, οι γονείς μπορούν να ζητήσουν τη λήψη πρόσθετων μέτρων από το σχολείο ή τη Διεύθυνση Εκπαίδευσης. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την εφαρμογή ειδικών προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης του εκφοβισμού, όπως προβλέπεται στο άρθρο 3 του Ν. 5029/2023.

Συμπέρασμα

Η αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού απαιτεί τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων μερών: σχολείου, γονέων, μαθητών και αρμόδιων αρχών. Το νομικό πλαίσιο παρέχει σημαντικά εργαλεία και διαδικασίες για την πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών. Οι γονείς έχουν στη διάθεσή τους πολλαπλές επιλογές για να προστατεύσουν τα παιδιά τους και να συμβάλουν στη δημιουργία ενός ασφαλούς σχολικού περιβάλλοντος.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η έγκαιρη παρέμβαση και η συστηματική παρακολούθηση των περιστατικών είναι καθοριστικής σημασίας για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου. Οι γονείς δεν πρέπει να διστάζουν να χρησιμοποιούν όλα τα διαθέσιμα μέσα και να επιμένουν μέχρι να βρεθεί μια ικανοποιητική λύση για την προστασία και την ευημερία των παιδιών τους.

Η δική μας συμβολή

Στη Δικηγορική Εταιρεία Καρπούζης – Λιανού & Συνεργάτες, γνωρίζουμε καλά πως ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι απλώς ένα παιδαγωγικό ή κοινωνικό ζήτημα, αλλά πολλές φορές εξελίσσεται και σε υπόθεση με σοβαρές νομικές διαστάσεις. Βρισκόμαστε δίπλα στους γονείς που χρειάζονται υποστήριξη, παρέχοντας υπεύθυνη νομική καθοδήγηση, τόσο προληπτικά όσο και κατασταλτικά, όταν απαιτείται η ενεργοποίηση των θεσμικών διαδικασιών.

Η εμπειρία μας σε ζητήματα που αφορούν την προστασία ανηλίκων και την εκπαιδευτική κοινότητα, μας επιτρέπει να προσεγγίζουμε κάθε υπόθεση με διακριτικότητα, σοβαρότητα και βαθιά κατανόηση της ευαισθησίας που απαιτείται. Εάν βρίσκεστε αντιμέτωποι με ένα τέτοιο περιστατικό ή απλώς θέλετε να ενημερωθείτε υπεύθυνα για τα νομικά σας δικαιώματα, είμαστε στη διάθεσή σας για να σας καθοδηγήσουμε με ασφάλεια.