Σύμφωνο Συμβίωσης στην Ελλάδα: Τι είναι, Πώς Συνάπτεται και Ποια Δικαιώματα Προσφέρει

30 Απρ Σύμφωνο Συμβίωσης στην Ελλάδα: Τι είναι, Πώς Συνάπτεται και Ποια Δικαιώματα Προσφέρει

Τι είναι το Σύμφωνο Συμβίωσης;

Το Σύμφωνο Συμβίωσης αποτελεί μία νομικά αναγνωρισμένη συμφωνία μεταξύ δύο ενηλίκων προσώπων, ανεξαρτήτως φύλου, η οποία προσφέρει μία εναλλακτική μορφή οικογενειακής ένωσης αντί του γάμου.

Ο θεσμός εισήχθη με τον Νόμο 3719/2008, αρχικά αποκλειστικά για ετερόφυλα ζευγάρια, και εκσυγχρονίστηκε ριζικά με τον Νόμο 4356/2015 («Σύμφωνο συμβίωσης, άσκηση δικαιωμάτων, ποινικές και άλλες διατάξεις»), ο οποίος επέκτεινε την εφαρμογή του και στα ομόφυλα ζευγάρια, ενισχύοντας τις έννομες συνέπειές του και αναγνωρίζοντας οικογενειακούς δεσμούς μεταξύ των μερών.

Σύμφωνα με τον νόμο, το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί συμφωνία δύο ενηλίκων που ρυθμίζει τη συμβίωσή τους.

Καταρτίζεται αυτοπροσώπως μέσω συμβολαιογραφικού εγγράφου και αποκτά ισχύ με την κατάθεσή του στο ληξιαρχείο του τόπου κατοικίας των συμβιούντων, όπου και καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο.

Πώς Συνάπτεται το Σύμφωνο Συμβίωσης στην Ελλάδα – Διαδικασία και Νομικές Προϋποθέσεις

Η σύναψη Συμφώνου Συμβίωσης στην Ελλάδα απαιτεί τη συμφωνία δύο ενηλίκων μέσω συμβολαιογραφικής πράξης, αποτελώντας μια γρήγορη και αποτελεσματική διαδικασία για την επίσημη νομική αναγνώριση της σχέσης τους. Βασική προϋπόθεση είναι ότι και τα δύο μέρη πρέπει να έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους και να διαθέτουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, δηλαδή να μην τελούν υπό καθεστώς δικαστικής συμπαράστασης.

Η κατάρτιση του συμφώνου πραγματοποιείται με αυτοπρόσωπη εμφάνιση και υπογραφή ενώπιον συμβολαιογράφου. Δεν επιτρέπεται η σύναψη Συμφώνου Συμβίωσης αν υπάρχει κώλυμα, όπως η ύπαρξη υφιστάμενου γάμου ή ήδη συναφθέντος συμφώνου συμβίωσης με τρίτο πρόσωπο, συγγένεια σε ευθεία γραμμή ή σε πλάγια γραμμή μέχρι συγκεκριμένου βαθμού, ή σχέση υιοθεσίας μεταξύ των μερών.

Μετά την υπογραφή της συμβολαιογραφικής πράξης, αντίγραφό της κατατίθεται στο ληξιαρχείο του τόπου κατοικίας των συμβιούντων, όπου και καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο. Από την ημερομηνία της ληξιαρχικής καταχώρισης ξεκινά και η νόμιμη ισχύς του Συμφώνου Συμβίωσης.

Η όλη διαδικασία είναι απλή και σύντομη συγκριτικά με τον γάμο, καθώς δεν απαιτείται τελετή ή άλλη μορφή δημοσιότητας πέραν της τυπικής καταχώρισης στο ληξιαρχείο. Η συμβολαιογραφική πράξη μπορεί να περιλαμβάνει εξατομικευμένες ρυθμίσεις για τις περιουσιακές σχέσεις των συμβιούντων, στο μέτρο που αυτό επιτρέπεται από τον νόμο.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην αποφυγή εικονικής κατάρτισης συμφώνου, δηλαδή κατάρτισης χωρίς πραγματική πρόθεση συμβίωσης, καθώς κάτι τέτοιο οδηγεί σε ακυρότητα του συμφώνου. Σε περίπτωση ακυρότητας ή ακυρωσίας, απαιτείται δικαστική απόφαση για την ακύρωσή του, με αναδρομική άρση των εννόμων συνεπειών του. Σημειώνεται ότι η ακύρωση δεν επηρεάζει την πατρότητα τυχόν τέκνων που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια της ισχύος του συμφώνου.

Δικαιώματα και Υποχρεώσεις στο Σύμφωνο Συμβίωσης: Νομική Προστασία και Πρακτικές Επιπτώσεις

Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των συντρόφων που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης είναι ουσιαστικά αντίστοιχα με εκείνα των εγγάμων συζύγων σε πολλούς τομείς της καθημερινής και νομικής ζωής. Ο Νόμος 4356/2015 προβλέπει ρητά ότι στις προσωπικές σχέσεις των συμβιούντων εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις που ισχύουν για τη σχέση των συζύγων από τον γάμο. Αυτό σημαίνει ότι τα μέρη του συμφώνου έχουν αμοιβαία υποχρέωση συμβίωσης, πίστης, αλληλοσεβασμού και συνδρομής, περιλαμβάνοντας την υποχρέωση κοινής εγκατάστασης και συμβίωσης, όπως ορίζεται για τους συζύγους (ΑΚ 1386).

Το επώνυμο των συμβιούντων δεν μεταβάλλεται με τη σύναψη του συμφώνου συμβίωσης – κάθε μέρος διατηρεί το δικό του επίθετο. Ωστόσο, είναι δυνατή η κοινωνική χρήση ή προσθήκη του επωνύμου του ενός από τον άλλο, εφόσον υπάρχει αμοιβαία συμφωνία, κατά ανάλογο τρόπο με τους εγγάμους.

Στις περιουσιακές σχέσεις των μερών εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις που ισχύουν για τους έγγαμους, εκτός αν τα μέρη προβλέψουν διαφορετικά με ειδική συμβολαιογραφική πράξη. Τα ζευγάρια έχουν τη δυνατότητα να ρυθμίσουν θέματα όπως η κατανομή των εξόδων της κοινής ζωής και η συμβολή στις οικογενειακές ανάγκες (ΑΚ 1389), ενώ διατηρούν την αυτοτέλεια των περιουσιακών τους στοιχείων, εκτός αν συμφωνηθεί καθεστώς κοινοκτημοσύνης με χωριστή συμβολαιογραφική πράξη (ΑΚ 1403).

Ο νόμος απαγορεύει ρητά την προγενέστερη παραίτηση από το δικαίωμα συμμετοχής στα αποκτήματα, εξασφαλίζοντας ότι ο οικονομικά ασθενέστερος σύντροφος θα έχει αξίωση σε περίπτωση λύσης της συμβίωσης.

Επιπλέον, οι συμβιούντες εξομοιώνονται με τους συζύγους και σε ζητήματα που αφορούν σχέσεις με τρίτους και με το κράτος. Σύμφωνα με το άρθρο 16 του Ν. 4387/2016, απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα σε συντάξεις χηρείας, ενώ με βάση το άρθρο 67 παρ.4 του Ν. 4172/2013 έχουν τη δυνατότητα υποβολής κοινής φορολογικής δήλωσης εισοδήματος, χωρίς υποχρέωση. Παράλληλα, δικαιούνται οικογενειακά επιδόματα, άδειες γάμου και συμμετοχή σε κοινωνικοασφαλιστικά και εργατικά προγράμματα, όπως διευκρινίζει σχετική εγκύκλιος του Υπουργείου Εργασίας.

Συνολικά, μετά τις σημαντικές αλλαγές του 2015, το σύμφωνο συμβίωσης στην Ελλάδα προσφέρει στα ζευγάρια σχεδόν πλήρη εξομοίωση με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του γάμου, καθιστώντας το μία ελκυστική και πρακτική επιλογή για όσους επιθυμούν την νομική αναγνώριση της σχέσης τους χωρίς την παραδοσιακή τελετουργία του γάμου.

Θέλετε να μάθετε περισσότερα ή να προχωρήσετε στη σύνταξη Συμφώνου Συμβίωσης; Η έμπειρη ομάδα μας στο Karpouzis-Lianou & Associates Law Firm είναι στη διάθεσή σας για να σας καθοδηγήσει υπεύθυνα σε κάθε στάδιο της διαδικασίας. Επικοινωνήστε μαζί μας σήμερα για μια εξατομικευμένη νομική συμβουλή προσαρμοσμένη στις ανάγκες σας.